انسان‌ها به‌خصوص دانش‌آموزان در ایام امتحانات به‌شدت به‌دنبال راه‌های تقویت حافظه و طولانی‌مدت‌کردن
حافظه خود هستند.
ترس از امتحانات وقتی وجود دانش‌آموز را فرا می‌گیرد او حاضر است دست به هر کاری برای تقویت حافظه‌اش
بزند که گاه منجر به رویدادهای منفی و تأسف‌باری می‌شود. راهکارهای ذیل، به دانش‌آموزان عزیز جهت بهبود
و تقویت حافظه پیشنهاد می‌شود که امید است با به کار‌گیری آنها، فصل امتحانات را با موفقیت سپری کنند.
1- خواب کافی: داشتن خواب کافی و بدون دغدغه یکی از راه‌های تقویت حافظه است که متأسفانه در فصل
امتحانات گاهی به‌طور کل نادیده گرفته می‌شود. در تحقیقات متعدد ثابت شده است که کمبود خواب، عملکرد
حافظه را به‌شدت تحت‌تأثیر منفی قرار می‌دهد زیرا در هنگام خواب و استراحت، مغز به پردازش و ادغام
اطلاعات یکسان که در طول روز دریافت کرده می‌پردازد لذا حداقل 6ساعت خواب را در برنامه خود بگنجانید و
به این فکر کنید که با از دست دادن هر دقیقه از زمان خواب به همان نسبت زمان مناسب یادگیری را از دست
می‌دهید.
2- تغذیه: تغذیه نیز یکی از مباحث مهم در بهبود حافظه به‌شمار می‌رود که امروزه تعداد زیادی از افراد،
اطلاعات کافی در مورد آن دارند ولی تنها جهت یادآوری ذکر می‌شود که مصرف میوه، سبزیجات تازه، انواع
مغزها، شیر و غلات در بهبود عملکرد مغز بسیار تأثیر گذارند.
3- مرور مطالب: آنچه برای امتحان خوانده‌اید برای خود مرور کنید؛ شرایط را طوری تصور کنید که شما
دانش‌آموزید و موظفید برای معلم خود مطالب را بازگو کنید. سعی کنید نکات مهم و پراهمیت را ذکر کنید. این
امر باعث می‌شود که جزئیات هر موضوعی به‌خوبی در ذهنتان شکل گیرد و موضوع به‌طور شفاف در مغزتان
طبقه بندی شود.
4- در رابطه با مطالب و عناوین مهم و اساسی با دوستان زرنگ خود صحبت کنید. البته این کار را یک یا چند
روز قبل از امتحان انجام دهید و هرگز این مرحله را به ساعتی قبل از امتحان موکول نکنید زیرا در آن زمان،
میزان بالای اضطراب و فشار روانی مانع به خاطر سپردن صحیح مطالب می‌شود. روش مرور مطالب با
همکلاسی باعث به حافظه سپردن بهتر شما و او می‌شود.
5- داشتن استراحت کوتاه مدت را در فواصل درس خواندن خود بگنجانید و هرگز پیوسته و بدون استراحت به
درس‌خواندن ادامه ندهید (به ازای هر 45 - 30 دقیقه درس خواندن 5 تا10 دقیقه استراحت زمان مناسب و
معقولی است.
در زمان استراحت به دیدن تلویزیون یا انجام بازی‌های رایانه‌ای نپردازید بلکه در این زمان سعی کنید کمی راه
بروید یا از خوراکی‌های سالم مانند میوه و سبزیجات تازه استفاده کنید تا مغز نیز فرصت تقویت خود را پیدا کند.
6- از حفظ کردن مو به موی مطالب خودداری کنید. ابتدا مفهوم آن را درک کرده و بعد آن را حفظ کنید زیرا در
بسیاری موارد مشاهده می‌شود دانش‌آموزان فقط به حفظ‌کردن خط به خط و لغت‌‌به‌لغت مبادرت می‌ورزند که این
امر تأثیری کوتاه مدت خواهد داشت و حتی چند ساعت بعد از امتحان، دانش‌آموزان کلمه‌ای را به یاد نخواهند
آورد.
7- با تکنیک‌ها و روش‌های صحیح مطالعه آشنا شوید؛ در بسیاری از مواقع به خاطر سپردن نماد و سمبلی
می‌تواند شما را یاد آن مبحث بیندازد. استفاده از این تکنیک‌ها و روش‌ها به‌خصوص در مورد دروس شفاهی
بسیار کاربردی و تأثیر‌گذار است؛ مثلاً اگر دانش‌آموز قصد دارد چند اسم مختلف را حفظ کند و ترتیب آنها نیز
اهمیت دارد، می‌تواند از روش سرینام استفاده کند، بدین صورت که ابتدای حروف آن اسامی را به هم بچسباند و
با آن یک لغت با معنی و حتی بی‌معنا بسازد و آن لغت را که هر حرف آن نمادی از آن اسامی است حفظ کند.
تقویت و بهبود حافظه امری نیست که بتوان یک شبه یا چند روزه آن را ایجاد کرد بلکه نیاز به ممارست فراوان
دارد لذا توصیه می‌شود که این امر مهم را جدی قلمداد کرده و در فصل تابستان از کلاس‌ها و کتاب‌های مفید و
سازنده در این زمینه استفاده کرده و بهبود و تقویت حافظه را به امری روزانه و پیوسته تبدیل کنید.
چند راه‌حل برای افزایش حافظه کوتاه‌مدت
گروهی از والدین معتقدند فرزندانشان بی‌توجه هستند یا نمی‌توانند مسائل را به خاطر بسپارند.
در زیر 9 راهکار برای تقویت حافظه آمده است که می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
1- بازی داستان‌گویی: انجام این بازی به‌خصوص در قالب گروه، بسیار جالب است. این بازی بدین نحو انجام
می‌شود که باید 20 وسیله را روی میز بزرگی قرار دهید و هر کدام از افراد گروه 3 الی 4 مورد از وسایلی که
روی میز چیده شده است را در قالب یک داستان بگنجاند؛ مثلا داستانی که درباره سیب، کلید، تلفن همراه
می‌توان ساخت بدین صورت است:
در باغ، سیب‌های رسیده‌ای از درخت روی زمین ریخته بود. ما در باغ قفل بود و من کلید را اشتباه برداشته
بودم. نابراین با تلفن همراه به یکی از دوستانم زنگ زدم تا او برای باز کردن در به کمک بیاید. بازی فوق باعث
می‌شود که والدین بتوانند به دو هدف تقویت قدرت خلاقیت و تمرکز کودک و تقویت حافظه دست پیدا کنند.
2- ایجاد ارتباط‌های تصویری: یکی از راه‌هایی که برای تقویت حافظه تصویری مورد استفاده قرار می‌گیرد به
یاد سپردن نام افراد با توجه به‌خصوصیات و ویژگی‌های آنهاست؛ مثلاً کسی اسمش رضاست، شما در او خصلتی
مانند تلاش در جهت کسب که رضایت اطرافیان بیابید، بدین‌ترتیب بین نام رضا و رضایت ارتباط برقرار کرده‌اید و
نام او را هیچ وقت فراموش نخواهید کرد.
3- استفاده از تصاویر: تصاویر، ابزار مناسبی برای به‌خاطر‌سپردن مطالب و اطلاعات مفید هستند؛ به‌عنوان
مثال می‌توانید حتی از تصاویر یک فیلم برای به خاطر سپردن موضوع، اعداد، اطلاعات تاریخی و جغرافیایی
و... استفاده کنید. یا برای به خاطر سپردن اعداد (5، 5،1) شما می‌توانید آن را در قالب یک تصویر دربیاورید
مانند دستکش و یک چوب. با حک این تصویر در ذهنتان، اعداد (5، 5،1) را به یاد می‌آورید زیرا هر دستکش
5انگشت دارد و یک چوب هم نماد عدد یک است. لذا سعی کنید آنچه را که باید به خاطر بسپارید در قالب
تصویرسازی در ذهنتان حک کنید. ولی ذخیره‌سازی اطلاعات باید به‌گونه‌ای باشد که شما رجوع به اطلاعات را
به راحتی انجام دهید و بتوانید از آنها استفاده کاربردی داشته باشید. با به‌کارگیری این روش و تکرار آن به
مرور زمان، ذهن شما این آمادگی را پیدا می‌کند که فعالانه روش تصویری مناسب برای به ذهن سپاری مطالب
را به‌کار گیرد.
4- به فرزندتان یادآوری کنید آنچه می‌آموزد را نکته برداری و یادداشت کند.
5- ساعت مطالعه او را افزایش دهید.
6- او را تشویق به حفظ کردن شعر یا متن‌های ادبی کنید.
7- اگر فرزندتان راست دست است از او بخواهید به‌عنوان تفریح و سرگرمی برخی کارهایش را با دست چپ انجام دهد.
8- به او خواندن کتاب‌های داستانی و پلیسی که ذهن را درگیر حل معما می‌کند، پیشنهاد دهید.
9- او را تشویق به یادگیری زبان یا فعالیت‌های هنری جدید کنید.
دانشمندان برای نخستین‌بار موفق شده‌اند از یک حافظه هنگامی که شکل می‌گیرد در سطح سلولی
تصویربرداری کنند
در این تصویر مشخص شده که هنگام تشکیل یک حافظه بلندمدت، پروتئین‌هایی در محل‌های ارتباط سلول‌های
مغز ایجاد می‌شود.
پیش‌تر دانشمندان اعصاب این شیوه کار را حدس می‌زدند اما هرگز موفق نشده بودند ساخته شدن این پروتئین‌ها
را ببینند.این تصویربرداری جدید بخشی از جنبه‌های تشکیل حافظه را برملا ساخته است، اما با این حال هنوز
روند تولید حافظه در انسان اسرارآمیز است
کلسی مارتین بیوشیمیست دانشگاه کالیفرنیا و همکارانش برای بررسی تشکیل حافظه در مغز از یک موجود
دریایی به نام آپلیسسیا استفاده کرده‌اند، موجودی که ساختار سلولی مغزش نمونه خوبی از ساختار سلولی مغز
انسان است.
در این روش محققان ابتدا برای ایجاد حافظه در مغز موجود دریایی نورون‌ها را در معرض نوعی ماده شیمیایی
خاص قرار دادند. این روش پیش‌تر در سال 2000 ابداع شده است. سپس در اقدام دیگر از یک روش ویژه
برای مشخص کردن میزان پروتئین‌هایی که هنگام تشکیل حافظه ایجاد می‌شود استفاده کردند.
آنها برای مشخص کردن پروتئین‌ها از نوعی پروتئین فلوئورسان استفاده کردند که هنگام تابش اشعه فروبنفش،
قرمز می‌شود. آنها پس از آنکه حافظه در سلول‌های مغزی موجود دریایی ایجاد شد یک بار دیگر اشعه
فروبنفش به سلول‌ها تاباندند و این بار مشاهده کردند که در تصویر پروتئین‌هایی وجود دارد که قرمز نیستند و
از آن به تشکیل پروتئین‌های جدید پی‌بردند.
شيوه هاي تقويت حافظه بلند مدت
1ـ بسط معنايي و رمز گرداني: اگر مي خواهيد چيزي را به ياد بياوريد معناي آن را بسط دهيد. براي روشن شدن مطلب، فرض كنيد مقاله‌اي را در روزنامه‌اي بخوانيد كه يك بيماري همه گير در اهواز پيدا شده است كه مقامات بهداشتي سعي دارند آن را مهار كنند. براي بسط معنايي اين مقاله مي‌توانيد پيش خود سئوال هايي درباره علل و پيامدهاي اين بيماري همه گير مطرح كنيد؛ ناقل اين بيماري يك آدم، يك حيوان، يا آب بوده است؟ آيا مسئولان براي مهار كردن اين بيماري تا آن جا پيش خواهند رفت كه از ورود افراد به اين شهر خودداري كنند؟ اين بيماري احتمالاً چه مدت به طول خواهد انجاميد؟ اين سئوالات كه مربوط به علل و پيامدهاي يك رويداد هستند از لحاظ بسط معنايي بسيار مؤثرند چون هر يك از اين گونه سئوال ها پيوند معني داري با رويداد برقرار مي سازد.
2ـ بافت و بازيابي: از آن جا كه بافت، نشانه بازيافتي نيرومندي است، مي توان با باز آفريني بافتي كه يادگيري در آن صورت گرفته حافظه را بهبود بخشيد. اگر جلسات درس روانشناسي شما هميشه در اتاق معيني تشكيل بشود شما در اين اتاق بهتر از هر جاي ديگري مطالب آن درس را به ياد خواهيد آورد چون بافت آن اتاق بهترين نشانه باز يافتي براي مطالب اين درس محسوب مي شود. لذا دانش آموزان و دانشجويان اگر در كلاس درس معمولي خود و زير نظر معلمان خود امتحان شوند عملكرد بهتري نشان مي دهند تا موقعي كه در شرايط نا آشنا و در حضور افراد نا آشنا از آن ها امتحان به عمل مي‌آيد.
3ـ سازمان دهي و بازيابي: مي دانيم كه سازمان دهي ظاهراً به اين دليل بازيابي را بهبود مي بخشد كه به كارايي پيگردي در حافظه مي افزايد. اين اصل كاربرد عملي فراوان دارد. به نظر مي رسد كه ما مي توانيم اطلاعات بسيار زيادي را ياد اندوزي و بازيابي كنيم به شرط آن كه اين اطلاعات را سازمان داده باشيم.[3]
4ـ تمرين بازيابي: راه ديگري براي بهسازي بازيابي، تمرين بازيابي است، به اين معنا كه درباره مطلب مورد يادگير و سئوال هايي از خود مي كنيد. فرض كنيد براي مطالعه يك مطلب درسي دو ساعت وقت داريد و يك بار خواندن آن 30 دقيقه طول مي كشد. به نظر مي رسد چهار بار خواندن اين مطالب كارآمدي كمتري داشته باشد تا آن كه يك بار آن را همراه با پرس و جو از خود بخوانيد. بعد مي توانيد بخش هاي معيني از آن را مجدداً بخوانيد تا نكاتي را كه بازيابي آن ها در دور اول مطالعه مشكل بود، بهتر درك كنيد؛ به علاوه، ضمن اين كار مي توانيد معناي آن نكات را بسط دهيد تا به خوبي با يكديگر و با بقيه مطالب پيوند يابند.[4]
يكي از فنون به سازي حافظه كه بر اصول فوق استوار است روش sqfr است. در اين روش براي مطالعه اول پيش خواني و مطالعه اجمالي مي‌كنيم(survey) و بعد با توجه به متن خوانده شده سئوالاتي درباره آن مطرح مي كنيم(question) سپس متن را يك بار ديگر مي خوانيم(read) و درباره آن تفكر مي كنيم(reflect) و آن را از حفظ مي خوانيم و خود گويي مي كنيم(recite) و در آخر يك بار مطالب را مرور مي كنيم[5]. (revew).
چند نكته كليدي:
1ـ به خون خود اكسيژن كافي بدهيد. خون ما نياز به اكسيژن دارد. براي تسهيل كار فكري و به ويژه براي اين كه حافظه‌ي ما كار خود را به خوبي انجام دهد، بايد به خون خود اكسيژن كافي برسانيم. اما چگونه؟ در هر ساعت يك بار، پنجره اطاق خود را باز كنيد و مدت يك يا دو دقيقه نفس عميق بكشيد. در اطاقي كه در آن هوا، بر اثر دود سيگار و دم زدن و غيره كثيف شده است، مطالعه نكنيد، از بخاري هايي كه اكسيژن اطاق شما را مي خورند احتراز كنيد.[6]
2ـ خوابيدن به اندازه كافي: كم خوابي براي جريان طبيعي عمل مغز و در نتيجه براي حافظه زيانمند است پس از يك خواب خوب در شب، مغز و حافظه براي انجام كارهاي فكري بهتر آمادگي خواهد داشت. بر حسب افراد، اشخاص بالغ، حداقل 7 الي 8 ساعت، دانشجويان 16 تا 22 ساله، 8 ساعت در شبانه روز بايد بخوابند.[7]
3ـ به حافظه خود اعتماد كنيد: هر چه به حافظه‌ي خود شك كنيد كمتر به آن اطمينان پيدا مي كنيد هر چه كمتر به آن اطمينان كنيد كمتر مي خواهيد آن را به كار ببريد. حافظه را هنگامي كه به كار نبريد، خوب كار نمي كند. اما مي توانيد وضع را معكوس كنيد. به حافظه اعتماد كنيد، كه در اين صورت غالباً فرصت فعاليت پيدا خواهيد كرد. حافظه قابل اصلاح است و اصلاح خواهد شد.[8]
4ـ دقت كنيد: دقت و توجه هنگام يادگيري باعث مي شود كه آن چه ياد گرفته‌ايد ديرتر فراموش كنيد. ما به چيزهايي كه علاقه مند هستيم و دقت مي كنيم. خوب به ياد مي سپاريم. براي مثال اگر شما از يك فروشگاه خريد كرده باشيد و بعداً كسي از شما رنگ چشم صندوق دار فروشگاه را بپرسد ممكن است نتوانيد جواب دهيد زيرا شما به رگه چشمان او توجه و علاقه نداشتيد. اما به احتمال زياد رنگ چشم كودك تازه متولد شده‌ي خود را مي دانيد زيرا معمولاً والدين در ابتداي تولد به تمامي اعضاي كودك خود توجه كرده به خاطر علاقه به آن ها و ويژگي هاي آن را به خاطر مي سپارند.[9]
5ـ تكرار: اگر زماني را كه براي يادگيري چيزي در اختيار داريد، به صورتي تقسيم كنيد كه بين دفعات يادگيري، فاصله بيشتري باشد، يادگيري زودتر صورت مي گيرد، يادگيري چيزي در يك جلسه موجب مي شود كه زودتر فراموش شود.[10]
6ـ ارتباط و هم‌خواني معقول: هر چه ارتباط بين موضوعات بيشتر باشد بهتر در حافظه ضبط مي شوند«هر يك از رابطه ها به صورت قلابي در مي آيند كه موضوعي به آن آويزان است. كسي كه داراي حافظه‌اي بسيار قوي است كه روي تجربه هاي خود تفكر و تأمل مي كند و تفكرات خود را به طور منظم به يكديگر ارتباط مي دهد.[11]
7ـ بهترين لحظات براي يادگيري: حفظ خاطرات همان گونه كه قبلاً گفته شد نياز به شرايط فيزيولوژيكي مناسبي نظير تغذيه خوب، جريان خون متعادل و رساندن اكسيژن به مقدار مناسب به خون و مغز دارد. ولي حتي اگر اين شرايط نيز ايجاد شوند، هنگامي كه مغز خسته و عصبي باشد، براي يادگيري در شرايط نامناسبي به سر مي برد. به طور كلي از همان ساعات اول بيداري، مغز آماده بود. و انرژي ذهني بيشتر از ساير اوقات دارد.
| :: امتیاز: |
00 |
نتیجه : 0 امتیاز توسط 0 نفر
مجموع امتیاز : 0 |
|
:: بازدید : 1895